Bogowie i boginie miłości w starożytnym Egipcie: Hathor, Izyda i Bes jako patroni uczuć

Wstęp

Starożytny Egipt był cywilizacją bogatą w symbole, wierzenia i bóstwa, które wpływały na życie codzienne mieszkańców. Wśród licznych bogów i bogiń, szczególną rolę odgrywały te, które patronowały miłości, uczuciom, płodności oraz namiętności. **Hathor, Izyda i Bes** były najbardziej znanymi postaciami w tym kontekście, choć każda z nich pełniła unikalną funkcję w religii i obyczajach Egipcjan. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej tym trzem bóstwom, ich atrybutom, kultowi oraz roli w codziennym życiu ludzi, analizując zarówno teksty religijne, jak i ikonografię.

Hathor – bogini miłości, muzyki i radości

Pochodzenie i geneza

**Hathor** była jednym z najstarszych i najważniejszych bóstw starożytnego Egiptu, jej kult sięga czasów wczesnodynastycznych. Uważana była za boginię miłości, macierzyństwa, muzyki, tańca oraz radości życia. Jej imię w języku staroegipskim oznaczało „Dom Hory”, co symbolizowało świątynię jako miejsce ochrony i pielęgnowania uczuć. Hathor była często utożsamiana z niebem i jego gwiazdami, co nadawało jej wymiar kosmiczny i transcendentalny.

Ikonografia i atrybuty

Hathor była przedstawiana w różnych formach: jako kobieta z hełmem rogów krowich z tarczą słoneczną, jako krowa, lub jako kobieta z krowimi uszami. **Rogi krowie** symbolizowały płodność i opiekuńczość, a tarcza słoneczna – boską moc i połączenie z Ra. W sztuce egipskiej Hathor często towarzyszyła faraonom, podkreślając jej rolę jako patronki władzy, miłości i harmonii. Jej kult obejmował także święta muzyki i tańca, gdzie kapłanki wykonywały rytuały mające na celu przyciągnięcie szczęścia i miłości w codziennym życiu.

Kult Hathor w Egipcie

Kult Hathor był szczególnie silny w Denderze, gdzie wzniesiono jeden z najokazalszych kompleksów świątynnych starożytnego Egiptu. Świątynia Dendera stanowiła centrum kultu, a jej bogata dekoracja malarska i rzeźbiarska odzwierciedlała różnorodne aspekty bogini – od miłości i macierzyństwa po radość życia i opiekę nad zmarłymi. Hathor była również związana z obrzędami płodności i miłości między ludźmi, a jej wizerunki zdobiły domy Egipcjan, przynosząc szczęście i harmonię w związkach.

Izyda – bogini miłości i magii

Pochodzenie i geneza

**Izyda** była jedną z najpotężniejszych bogiń Egiptu, której kult rozprzestrzenił się daleko poza granice Egiptu, aż do Grecji i Rzymu. Była boginią macierzyństwa, miłości, opieki nad rodziną oraz magii ochronnej. Jej mitologiczna rola obejmowała nie tylko opiekę nad życiem i rodziną, lecz także przywracanie życia zmarłym, co czyniło ją symbolem nieśmiertelnej miłości i troski. Izyda była również żoną Ozyrysa i matką Horusa, co podkreśla jej znaczenie w cyklu życia, śmierci i odrodzenia.

Ikonografia i atrybuty

Izyda była przedstawiana jako kobieta z tronem na głowie lub z rogiem krowim i tarczą słoneczną, co symbolizowało jej boską moc i połączenie z Hathor. **Tron na głowie** był wyrazem jej władzy i znaczenia w panteonie egipskim. W sztuce i rzeźbie Izyda często trzymała Horusa na kolanach lub tuliła go do siebie, co obrazowało matczyną miłość i opiekę. Jej wizerunki były obecne zarówno w świątyniach, jak i w domach, gdzie pełniły funkcję talizmanów chroniących przed złem i przyciągających harmonię w relacjach.

Kult Izydy

Kult Izydy obejmował liczne rytuały miłosne i obrzędy magiczne mające na celu ochronę życia rodzinnego oraz wzmocnienie uczuć między partnerami. Jej święta i procesje odbywały się w całym Egipcie, a kapłanki i kapłani pełnili funkcje przewodników duchowych, wspierając wiernych w relacjach miłosnych i w utrzymaniu harmonii domowej. Izyda była również patronką lekarzy i magów, co podkreślało jej rolę w uzdrawianiu emocji i serc ludzkich.

Bes – opiekun domu i miłości codziennej

Pochodzenie i geneza

**Bes** był wyjątkowym bóstwem w starożytnym Egipcie, różniącym się od innych bogów swoją bezpośredniością i bliskością do życia codziennego. Był bogiem ochrony domowej, płodności, radości i miłości w codziennych relacjach. W przeciwieństwie do Hathor i Izydy, które miały wymiar bardziej kosmiczny i ceremonialny, Bes był bóstwem domowym, obecnym w każdej rodzinie, gdzie chronił mieszkańców przed złymi duchami i przynosił szczęście w miłości i płodności.

Ikonografia i atrybuty

Bes był przedstawiany jako karłowaty, brodaty wojownik z groteskową twarzą, często z językiem wystającym lub z dużymi oczami. Jego wygląd miał odstraszać złe moce, jednocześnie przynosząc radość i ochronę domową. **Symbolika Bes** obejmowała nie tylko ochronę, ale także bezpośrednie wspieranie życia rodzinnego, w tym ułatwianie miłości, opieki nad dziećmi i harmonii w związkach małżeńskich. Figurki Besa umieszczano w domach, przy łóżkach i przy kuchniach, aby jego obecność chroniła życie codzienne i wzmacniała emocjonalne więzi.

Kult Besa w Egipcie

Kult Besa miał charakter praktyczny i domowy, co odróżniało go od bardziej ceremonialnych kultów Hathor i Izydy. Rodziny modliły się do Besa przed narodzinami dzieci, podczas świąt rodzinnych oraz w momentach kryzysów emocjonalnych. Bes pełnił także funkcję patrona radości, tańca i muzyki, co czyniło go bóstwem ściśle związanym z codziennym przeżywaniem miłości i szczęścia w domu. Jego obecność przypominała Egipcjanom, że miłość i harmonia zaczynają się od bliskości i bezpieczeństwa w rodzinie.

Znaczenie Hathor, Izydy i Besa w kontekście miłości

Trzy omawiane bóstwa odgrywały komplementarne role w sferze uczuć i relacji międzyludzkich. **Hathor** symbolizowała radość życia i celebrację miłości, **Izyda** wprowadzała element magii, ochrony i nieśmiertelnej troski, a **Bes** dbał o codzienną harmonię i bezpieczeństwo emocjonalne w rodzinie. Ich kult odzwierciedlał nie tylko duchowe potrzeby Egipcjan, lecz także praktyczne aspekty życia miłosnego, płodności i relacji rodzinnych. Wspólnie tworzyły pełen obraz boskiej opieki nad uczuciami człowieka, pokazując, że miłość była w Egipcie traktowana jako element zarówno sakralny, jak i codzienny.

Podsumowanie

Hathor, Izyda i Bes są najlepszym przykładem tego, jak w starożytnym Egipcie boskość była ściśle związana z uczuciami i relacjami międzyludzkimi. Każde z tych bóstw miało swoją unikalną rolę i wpływ na życie Egipcjan – od rytuałów świątynnych, poprzez ochronę domową, aż po magiczne praktyki wspierające miłość i harmonię. Poznanie ich kultu i ikonografii pozwala lepiej zrozumieć starożytną wizję miłości, która łączyła elementy duchowe, emocjonalne i praktyczne w spójną całość.

Bibliografia

• Richard H. Wilkinson, The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt, Thames & Hudson, 2003, ISBN 9780500051382
• Gail L. Wagner, Ancient Egyptian Religion, Dover Publications, 1999, ISBN 9780486294145
• Barbara Watterson, The Gods of Ancient Egypt, Thames & Hudson, 2000, ISBN 9780500286946
• Richard H. Wilkinson, Symbol and Magic in Egyptian Art, Thames & Hudson, 1994, ISBN 9780500273656
• Strona Wikipedia: Hathor
• Strona Wikipedia: Izyda
• Strona Wikipedia: Bes